यद् _yad

यद् pron. a. (Nom. sing. m. यः, f. या, n. यत्-द्) The relative pronoun corresponding 'who', 'which' or 'what' in English. (a) Its proper correlative is तद्; यस्य बुद्धिर्बलं तस्य; but sometimes इदम्, अदस्, एतद्, takethe place of तद्; sometimes the relative is used alone, its antecedent being supplied from the context. Not unfre- quently two relatives are used in the same sentence; या यस्य युज्यते भूमिका तां खलु भावेन तथैव सर्वे वर्ग्याःपाठिताः Māl.1; यदेव रोचते यस्मै भवेत् तत् तस्य सुन्दरम्. (b) When repeated, the relative pronoun has the sense of 'totality, and may be translated by 'whoever', 'whatever', in which case the correlative pronoun is generally repeated; यो यः शस्त्रं बिभर्ति स्वभुजगुरुबलः पाण्डवीनां चमूनां ... क्रोधान्धस्तस्य तस्य स्वयमिह जगतामन्तकस्यान्तको$हम् Ve.3.3; क्रियते यद् यदेषा कथयति U.1; यं यं पश्यसि तस्य तस्य पुरतो मा ब्रूहि दीनं वचः Bh.2.51. When joined with the interrogative pronoun or its derivatives with or without the particles चिद्, चन, वा, or अपि, it expresses the sense of 'whatever', 'any whatsoever,', 'any'; सूतो वा सूतपुत्रो वा यो वा को वा भवाम्यहम् Ve.3.33; येन केन प्रकारेण anyhow, somehow or other; यत्र कुत्रापि, यो वा को वा, यः कश्चन &c.; यत् किंचिदेतद् 'this is a mere trifle'; यानि कानि च मित्राणि &c. -ind. As an indeclinable यद् is frequently used

1 to introduce a direct or subordinate assertion with or without इति at the end; सत्यो$यं जनप्रवादो यत् संपत् संपदमनुबध्नातीति K.73; तस्य कदाचिच्चिन्ता समुत्पन्ना यदर्थोत्पत्त्युपायाश्चिन्तनीयाः कर्तव्याश्च Pt.1. or

-2 in the sense of 'because', 'since'; प्रियमा- चरितं लते त्वया मे ... यदियं पुनरप्यपाङ्गनेत्रा परिवृत्तार्धमुखी मयाद्य दृष्टा V.1.17; or किं शेषस्य भरव्यथा न वपुषि क्ष्मां न क्षिपत्येष यत् Mu.2.18; R.1.27,87; in this sense यद् is often followed by तद् or ततः as its correlative; see यत् प्रीति- मद्भिर्वदनैः स्वसाम्यात् ...... ततस्तदीयाधरयावयोगात् ... N.22.46.

-Comp. -अपि ind. although, though; वक्रः पन्था यदपि भवतः Me.27.

-अर्थम्, -अर्थे ind.

1 for which, where- fore, why, on which account; श्रूयतां यदर्थमस्मि हरिणा भवत्सकाशं प्रेषितः Ś.6; Ku.5.52.

-2 since, because; नूनं दैवं न शक्यं हि पुरुषेणातिवर्तितुम् । यदर्थं यत्नवानेव न लभे विप्रतां विभो ॥ Mb.

-अवधि ind. since which time.

-आत्मक a. having which essence or existence.

-कारणम्, -कारणात् ind.

1 wherefore, on which account.

-2 since, because.

-कृते ind. wherefore, why, for which person or thing.

-भविष्यः a fatalist (one who says 'what will be will be'); यद्भविष्यो विनष्यति Pt.1.318.

-वद a. talking any- thing.

-वा ind. or else, whether; नैतद्विद्मः कतरन्नो गरीयो यद्वा जयेम यदि वा नो जयेयुः Bg.2.6; (often used by commenta- tors in suggesting an alternative meaning).

-वृत्तम् an adventure.

-सत्यम् ind. to be sure, to speak the truth, truly, forsooth; अमङ्गलाशंसया वो वचनस्य यत् सत्यं कम्पितमिव मे हृदयम् Ve.1; Mu.1; Mk.4.